Những khó khăn khi làm việc trong công ty Nhật. Bài viết nằm trong chuyên mục: Làm việc trong công ty Nhật. Loạt bài những chia sẻ của Ad khi làm việc trong công ty Nhật. Một môi trường toàn Nhật có nhiều cơ hội nhưng cũng có nhiều khó khăn. Hôm nay xin chia sẻ một số khó khăn gặp phải trong quá trình làm việc hơn 3 năm, năm 2019 này là năm thứ 4 ad đang làm việc trong công ty Nhật.
Kể ra đây không phải là kể khổ, chỉ muốn chia sẻ những khó khăn thực tế đã và đăng gặp để các bạn có thể hình dung ra. Nếu có giá trị tham khảo nữa thì tốt.
Những khó khăn khi làm việc trong công ty Nhật
Ad đang làm việc cho một công ty IT của Nhật. Từ lúc vào công ty tới giờ, hoàn toàn làm việc với người Nhật, không có người Việt trong team nên từ lúc 研修（けんしゅう）tới giờ, luôn luôn là môi trường toàn Nhật. Nói thêm là Ad hoàn toàn không có kiến thức IT trước khi vào công ty. Nên từ lúc vào công ty tới giờ phải học cả tiếng Nhật, cách làm việc của người Nhật và kiến thức IT.
Thấm thoắt đã 3 năm. Nhiều lúc ngồi tự hỏi mình: Cái khó nhất khi vào làm việc trong công ty Nhật là gì? Cái gì là rào cản lớn nhất và khó vượt qua nhất trong quá trình làm việc? Xin trả lời luôn đó là rào cản ngôn ngữ. Tức là trình độ tiếng Nhật. Từ đó nó kéo theo nhiều khó khăn trong quá trình làm việc.
Thời mới vào công thì phải nói là bị tiếng Nhật nó bủa vây và đánh hội đồng. Cái gì cũng tiếng Nhật, hệ điều hành máy tính cũng tiếng Nhật, phần mềm cũng tiếng Nhật, viết, đọc.. 100% là tiếng Nhật. Giờ nghĩ lại thấy mình bị tiếng Nhật nó làm nhục là chính chứ những cái khác là phụ thui.
Dưới đây xin được chia sẻ chi tiết những thứ đã làm “nhục” ad.
1 Khó khăn trong việc viết mọi thứ bằng tiếng Nhật
Làm việc trong công ty Nhật phải viết rất nhiều.
Một năm đầu trong công ty Nhật, thường thì các nhân viên mới 新人（しんじん）phải viết báo cáo(日報ーにっぽう） mỗi ngày. Báo cáo sẽ có cấu trúc bao gồm:
1 Những công việc đã làm trong ngày(作業内容ーさぎょうないよう）
2 Tiến độ 進捗（しんちょく）
3 Những điều học được trong ngày 成長した点（せいちょうしたてん）
4 Những khó khăn, vấn đề 問題点（もんだいてん）
5 Những điều khác 連絡事故・感想など
Bọn 同期（どうきーđồng nghiệp cùng lứa) của Ad chúng nó viết vèo cái trong vòng 15-20 phút là xong. Trong khi mình ngồi cặm cụi nghĩ xem dùng từ gì? ngữ pháp gì thì ổn, nhìn đi nhìn lại là mất 1h đồng hồ. Hồi mới vào công ty, Ad có N2 và sang Nhật được 2 năm 4 tháng. Trình độ viết be bét, báo cáo được người của 人事課（じんじか）bộ phận nhân sự check cho mỗi ngày. Những lỗi sai trong ngữ pháp hoặc sai trong cách dùng từ. Ngày nào chúng nó về hết rồi mình cũng phải ngồi lại.
Viết tiếng Nhật khó ở chỗ dùng đúng ngữ pháp và dùng đúng từ. Văn viết cũng khác văn nói nhiều. Nhiều từ chỉ dùng để nói, tới lúc viết thì phải dùng từ khác. Ví dụ lúc nói thì là: ごはんを食べました。Lúc viết thì phải dùng 食事した。… Trong thời gian 新人研修 các sếp khuyên, đừng viết kiểu viết văn mà viết gạch đầu dòng để ý vừa mạch lạc mà trình bày lại dễ hiểu.
Trong công việc không chỉ có viết báo cáo mỗi ngày, còn viết mail trong team hay với khách hàng. Khách hàng yêu cầu 1 vấn đề, mình phải viết cách giải quyết các vấn đề đó… Nhiều lúc cách giải quyết vấn đề nghĩ thì nhanh. Mà lúc viết ra thành tiếng Nhật thì lại tốn thời gian hơn. Tới bây giờ những công việc quan trọng sếp vẫn check cho ad để tránh 誤字脱字（ごじだつじ）sai xót chính tả.
Tóm lại là cứ liên quan tới kỹ năng Viết là ad bị tốn thời gian. Thấy đây là khó khăn cũng như thiệt thòi không nhỏ mà mình phải cố gắng khắc phục.
2 Khó khăn trong việc sử dụng các phần mềm bằng tiếng Nhật
Mọi thứ bao quanh mình đều bằng tiếng Nhật, một môi trường lý tưởng để rèn luyện tiếng Nhật. Nhưng thời gian đầu thì thực sự khó khăn. Ví dụ như là việc sử dụng Excel chẳng hạn. Bình thường dùng cái バージョン(version) bằng tiếng Anh. Bây giờ phải chuyển sang tiếng Nhật – lại phải update 1 loạt các từ vựng như 改行（かいぎょう）xuống dòng, 登録（とうろく）thêm, 削除（さくじょ）xóa, 保存（ほぞん）save… Thời gian thì gấp gáp mà vớ cái gì cũng mới.
Hay kể cả là việc sử dụng hệ điều hành Windows của bác Gate cũng vậy. Tất cả bằng tiếng Nhật. Nói chung là bỡ ngỡ nhiều, nhân viên mới, cái gì cũng mới… Vào cái ブラウザー（Browser) web nó cũng bằng tiếng Nhật…
Nói chung là hồi mới vào bị choáng ngợp giữa tiếng Nhật. Kiến thức chuyên ngành cũng phải update nữa, ngoài ra còn 1 mớ gọi là ビジネスマナー. May mà tinh thần nhân viên mới cao ngất trời, không thì đã bị đè chết rồi. Nhớ hồi mới vào công ty, có những ngày Ad dậy từ 4h sáng để học bài rồi chuẩn bị đi làm.
3 Khó khăn trong việc đọc và hấp thụ kiến thức
Cái này cũng lại là do tiếng Nhật. Hồi được đi đào tạo, nói chung là thầy nói thì hiểu 80%, 20% còn lại nó làm mình mơ hồ vì trình độ tiếng Nhật. Cũng tự tin vào khả năng nghe, tuy nhiên nghe vẫn mất thời gian dịch sang tiếng Việt rồi mới hiểu nghĩa. Nhiều lúc còn gặp nhiều keyword mà không hiểu keyword đó nghĩa là gì luôn.
Rồi cái gì không hiểu tra google thì cũng mất thời gian đọc và dịch. Gặp nhiều từ không hiểu thì lại tra từ điển bằng cách gõ vào thành công cụ web từ đó+ とは hoặc + 意味. Ví dụ muốn tra từ 検証（けんしょう） thì phải gõ 検証と. Hoặc là 検証 意味… hiểu nó rồi mới quay lại cái đoạn mình đang đọc. Đọc riết thành quen, những gì liên quan tới công việc mà không hiểu cũng phải tra nghĩa hết. Kiến thức công nghệ thông tin thì chủ yếu tra bằng tiếng anh, nhiều và dễ hiểu hơn.
Việc sử dụng web để tra từ điển chỉ bắt đầu hình thành từ ngày đi làm. Hồi mới vào công ty tính dùng điện thoại tra bằng app, nhưng không được phép. Sau này tra quen thấy web của Nhật họ giải thích nghĩa dễ dàng hơn. Ad hay tra từ ở 2 trang là https://kotobank.jp/ và https://www.weblio.jp/ . Ưu tiên dùng Kotobank hơn. Trong công việc người Nhật không sờ tới điện thoại.
Công việc bắt mình đọc nên sau này đọc báo hay đọc gì cũng không ngại lắm. Đọc yêu cầu của khách hàng nhiều lúc khó hiểu hoặc dễ gây nhầm lẫn thì lại phải 確認（かくにん) lại với đồng nghiệp.
4 Khó khăn do khác biệt văn hóa trong cách làm việc
Cái này thì Ad thấy nó có khó nhưng lại thấy nó hay. Chỉ bị khó khăn thời gian đầu thôi, chứ nó không hành mình suốt như tiếng Nhật.
Người Nhật cái gì cũng phải rõ ràng và rành mạch. Báo cáo tiến độ thì phải chính xác bao nhiêu phần trăm, đến bao giờ dự kiến xong. Nếu bị chậm thì vì lý do gì? Lý do đó khách quan hay chủ quan? có cách giải quyết chưa?… nói chung là tỉ mì từng tý một. Thời gian đầu báo cái cái gì cũng あいまい- chung chung. Bị hỏi quá trời, sau dần dần là quen.
Nói chung là báo cáo tùm lum, có cái gì cũng phải báo cáo, liên lạc, trao đổi. Nhiều lúc thấy mắc mệt nhưng mà nguyên tắc là vậy, làm việc phải có nguyên tắc thì công việc mới trôi và thuận lợi. Ad cũng phải luyện tập suốt 1 năm đầu mới có thể thành thạo 3 cái này.
Kết luận
Ở trên chỉ nêu một số khó khăn to to thôi. Còn nhiều cái nho nhỏ khác khó đếm được. Mặc dù đã cố gắng nhiều nhưng hiện tại vẫn thấy cần phải học tiếng Nhật cho thật tốt. Để có thể xóa dần rào cản ngôn ngữ, có thể đọc và viết được như người Nhật là việc rất lâu dài. Nhưng càng tiềm cận được tới trình độ đó thì càng tốt.
Khó khăn thì có nhiều nhưng tuyệt đối không thể kêu la. Vì trước khi vào công ty mấy người trong nhân sự có rào sẵn 1 câu: Trả lương cho người nước ngoài cũng giống như người Nhật. Nên phải cố gắng làm việc ít nhất là bằng họ dù có khó khăn thế nào.
Xin hết bài chia sẻ về Những khó khăn khi làm việc trong công ty Nhật. Hẹn gặp lại các bạn trong các bài chia sẻ tiếp theo. Các bạn cùng Ad học tiếng Nhật cho thật tốt nhé!
